Vietnam Makes History: Legalizes Cryptocurrency Under Groundbreaking Digital Technology Law

Bước nhảy vọt lịch sử từ vùng xám quy định đến trung tâm đổi mới

Trong một động thái quyết định chuyển đổi Việt Nam từ vùng xám quy định tiền điện tử thành một cường quốc blockchain tiềm năng trong khu vực, Quốc hội đã thông qua Luật Công nghiệp Công nghệ Số với sự ủng hộ áp đảo vào ngày 14 tháng 6 năm 2025. Đạo luật mang tính bước ngoặt này không chỉ đơn thuần là việc công nhận tiền điện tử mà còn là một kế hoạch tổng thể cho tương lai số của Việt Nam, kết hợp quy định tiền điện tử với các kế hoạch đầy tham vọng cho phát triển AI và sản xuất bán dẫn.

Việc thông qua luật này đánh dấu đỉnh cao của nhiều năm bất ổn quy định khi Việt Nam vừa xếp hạng trong số các quốc gia có tỷ lệ áp dụng tiền điện tử hàng đầu thế giới vừa hoạt động mà không có khung pháp lý rõ ràng. Với ước tính 17 triệu người nắm giữ tiền điện tử và tài sản trị giá khoảng 100 tỷ USD, cộng đồng tiền điện tử Việt Nam đã chờ đợi sự rõ ràng về quy định này từ lâu.

"Với động thái này, Việt Nam đã trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới ban hành luật độc lập dành riêng cho ngành công nghiệp công nghệ số."

— Tuyên bố Chính thức của Cổng Thông tin Chính phủ Việt Nam (VGP)

Giải mã hệ thống phân loại tài sản số hai cấp

Đạo luật giới thiệu một hệ thống phân loại hai cấp tinh vi phân biệt rõ ràng giữa các loại tài sản số khác nhau, cung cấp sự chắc chắn về mặt pháp lý đồng thời duy trì tính linh hoạt cho đổi mới:

Các loại tài sản số:

• Tài sản Ảo: Tài sản số được sử dụng để trao đổi hoặc đầu tư, không bao gồm tiền tệ số fiat, chứng khoán, hoặc các công cụ tài chính truyền thống. Loại này bao gồm token phi tài chính, điểm thưởng và tài sản game.
• Tài sản Tiền điện tử: Tài sản số sử dụng mã hóa hoặc công nghệ số tương tự để xác thực trong quá trình tạo, phát hành, lưu trữ và chuyển giao. Điều này bao gồm các loại tiền điện tử chính như Bitcoin và Ethereum, cũng như có thể bao gồm NFT.

Quan trọng là, luật loại trừ rõ ràng chứng khoán, tiền tệ số ngân hàng trung ương (CBDC), và các công cụ tài chính truyền thống khác khỏi những định nghĩa này, tạo ra ranh giới quy định rõ ràng ngăn chồng chéo với các quy định tài chính hiện có.

Thoát khỏi danh sách xám của FATF

Việc Việt Nam được đưa vào danh sách xám của Lực lượng Đặc nhiệm Hành động Tài chính (FATF) từ tháng 6/2023 đã tạo ra bóng đen cho ngành tài chính, tạo ra rào cản đối với kinh doanh và đầu tư quốc tế. Luật mới trực tiếp giải quyết các mối quan ngại của FATF thông qua các quy định toàn diện về Chống rửa tiền (AML) và Chống tài trợ khủng bố (CFT).

Luật yêu cầu tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn AML/CFT quốc tế, bao gồm các thủ tục Hiểu biết khách hàng (KYC) mạnh mẽ, báo cáo giao dịch đáng ngờ, và các biện pháp ngăn chặn việc sử dụng tài sản số để tài trợ phổ biến vũ khí. Những quy định này đưa Việt Nam phù hợp với các thực tiễn tốt nhất toàn cầu và báo hiệu cam kết của đất nước về tính toàn vẹn tài chính.

Các chuyên gia ngành xem đây là một động thái chiến lược để đẩy nhanh việc loại bỏ Việt Nam khỏi danh sách xám. Luật yêu cầu các sàn giao dịch tiền mã hóa phải có giấy phép, duy trì yêu cầu vốn tối thiểu, thành lập văn phòng tại địa phương, và thực hiện các chương trình tuân thủ toàn diện—tất cả đều là các yếu tố chính mà FATF đánh giá khi thẩm định chế độ AML/CFT của một quốc gia.

Vượt xa tiền mã hóa: Ưu đãi chưa từng có cho đổi mới số

Trong khi việc hợp pháp hóa tiền mã hóa thu hút sự chú ý, những khía cạnh mang tính biến đổi nhất của luật có thể nằm ở các ưu đãi toàn diện cho phát triển công nghệ số. Việt Nam đã đặt mục tiêu đầy tham vọng thành lập 150.000 doanh nghiệp công nghệ số vào năm 2035, được hỗ trợ bởi những gì các nhà phân tích ngành gọi là gói ưu đãi công nghệ hào phóng nhất Đông Nam Á.

Cơ cấu ưu đãi chính:

• Thuế suất thuế doanh nghiệp thấp tới 10% trong tối đa 15 năm cho các công ty công nghệ đủ điều kiện
• Miễn thuế nhập khẩu cho thiết bị và vật liệu sử dụng trong các dự án công nghệ số
• Miễn phí thuê đất cho các phát triển công nghệ chiến lược
• Ưu đãi đặc biệt cho các dự án quy mô lớn:
  • Các dự án đầu tư trên 80 triệu USD vào trung tâm dữ liệu
  • Cơ sở sản xuất chất bán dẫn với đầu tư vượt quá 160 triệu USD
  • Miễn thuế thu nhập cá nhân 5 năm cho chuyên gia nước ngoài
• Trợ cấp R&D đặc biệt nhắm vào thiết kế chip và trung tâm dữ liệu AI
• Sandbox thí điểm blockchain cho thử nghiệm có kiểm soát

"Luật vừa được thông qua đã nêu rõ mục tiêu chiến lược của Việt Nam trong việc phát triển một ngành công nghiệp chất bán dẫn toàn diện và dần trở thành một mắt xích thiết yếu trong chuỗi cung ứng toàn cầu."

— Lê Quang Huy, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội

Học từ những sai lầm trong quá khứ: Yêu cầu cấp thiết về phòng chống lừa đảo

Tính cấp thiết đằng sau quy định tiền mã hóa của Việt Nam một phần xuất phát từ một loạt các vụ lừa đảo nổi bật đã làm nổi bật những rủi ro của việc hoạt động trong khoảng trống quy định. Các vụ việc gần đây nhấn mạnh lý do tại sao các biện pháp bảo vệ người tiêu dùng được đặt ở vị trí nổi bật trong luật mới:

Các vụ lừa đảo tiền mã hóa lớn đã định hình luật:

• Vụ bê bối MTC (Matrix Chain): Lừa đảo hàng chục nghìn nhà đầu tư gần 10 nghìn tỷ đồng Việt Nam (~400 triệu USD)
• Vụ lừa đảo BitMiner (tháng 2/2025): Bốn người bị bắt vì vận hành nền tảng đào giả mạo có trụ sở tại Dubai đã đánh cắp hơn 4 tỷ VND (157.300 USD) từ hơn 200 nạn nhân
• Kế hoạch Million Smiles (tháng 12/2024): Lừa đảo 30 tỷ VND (1,17 triệu USD) từ 400 cá nhân và 100 doanh nghiệp bằng cách sử dụng các tuyên bố tâm linh và "kho báu tổ tiên" giả để quảng bá token QFS

Luật mới giới thiệu các biện pháp bảo vệ người tiêu dùng nghiêm ngặt bao gồm yêu cầu công bố minh bạch, thực tiễn lưu ký an toàn, và quy trình giải quyết tranh chấp rõ ràng. Những biện pháp bảo vệ này nhằm khôi phục lòng tin của công chúng đồng thời tạo ra một khung mà các doanh nghiệp hợp pháp có thể hoạt động một cách tự tin.

Xây dựng lực lượng lao động số của tương lai

Nhận thức rằng tiến bộ công nghệ đòi hỏi nguồn nhân lực, luật yêu cầu các sáng kiến phát triển lực lượng lao động toàn diện. Chính quyền các tỉnh phải thực hiện các chương trình đào tạo và cung cấp trợ cấp cho nhân sự có tay nghề cao trong các lĩnh vực công nghệ số.

Luật kêu gọi tích hợp các kỹ năng công nghệ số vào chương trình giảng dạy quốc gia từ cấp tiểu học, đảm bảo các thế hệ tương lai được trang bị cho nền kinh tế số. Các trường đại học và dạy nghề sẽ nhận được tài trợ để phát triển các chương trình chuyên biệt về công nghệ blockchain, phát triển AI, và kỹ thuật chất bán dẫn.

Các công ty tuyển dụng nhân sự chất lượng cao cho các dự án công nghệ chiến lược có thể tiếp cận trợ cấp chính phủ, trong khi các chuyên gia nước ngoài làm việc trong các lĩnh vực ưu tiên được hưởng miễn thuế thu nhập cá nhân lên đến năm năm—một ưu đãi đáng kể để thu hút tài năng toàn cầu.

Định vị Việt Nam là thủ đô tiền mã hóa của Đông Nam Á

Cách tiếp cận toàn diện của Việt Nam đối với quy định tiền mã hóa có thể tạo tiền lệ cho khu vực. Trong khi Singapore và Thái Lan đã thực hiện các chính sách thân thiện với tiền mã hóa, luật độc lập chuyên biệt của Việt Nam đại diện cho mức độ cam kết chính phủ chưa từng có đối với lĩnh vực tài sản số.

Luật định vị Việt Nam có khả năng trở thành thị trường tiền mã hóa được quy định lớn nhất Đông Nam Á. Với các quy tắc rõ ràng, tình trạng chảy máu chất xám khiến nhiều startup blockchain Việt Nam chuyển đến Singapore có thể đảo ngược. Các nhà phát triển địa phương được bảo vệ pháp lý, các sàn giao dịch nước ngoài có thể nộp đơn xin giấy phép, và các công ty đầu tư mạo hiểm có được sự tự tin rằng việc thoái vốn sẽ không bị mắc kẹt trong các ngõ cụt quy định.

Lợi thế cạnh tranh:

• Lợi thế đi trước: Quốc gia đầu tiên có luật công nghệ số độc lập
• Cơ sở người dùng lớn hiện có: 17 triệu người nắm giữ tiền mã hóa sẵn sàng tham gia hợp pháp
• Vị trí chiến lược: Cửa ngõ giữa thị trường Trung Quốc và Đông Nam Á
• Cam kết chính phủ: Ý chí chính trị rõ ràng ở cấp cao nhất
• Ưu đãi toàn diện: Hỗ trợ vô song cho phát triển hệ sinh thái công nghệ

Con đường phía trước: Thách thức và cơ hội

Mặc dù luật này đại diện cho một bước tiến quan trọng, nhưng vẫn còn những thách thức trong việc triển khai. Thời gian 18 tháng cho đến tháng 1 năm 2026 tạo điều kiện cho các doanh nghiệp chuẩn bị, nhưng cũng tạo ra một giai đoạn bất định khi các quy định chi tiết đang được phát triển.

Những cân nhắc chính cho các bên tham gia thị trường:

• Yêu cầu cấp phép: Các sàn giao dịch và nhà cung cấp dịch vụ phải chuẩn bị tuân thủ
• Tác động thuế: Các quy tắc thuế chi tiết cho giao dịch tiền mã hóa đang chờ làm rõ
• Phối hợp quốc tế: Tích hợp với hệ sinh thái tiền mã hóa toàn cầu
• Cơ sở hạ tầng công nghệ: Xây dựng năng lực cho hoạt động được quy định
• Thu hút nhân tài: Cạnh tranh cho các nhà phát triển blockchain có kỹ năng

Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam dự kiến sẽ công bố hướng dẫn triển khai chi tiết vào quý 2 năm 2026, bao gồm các thủ tục cấp phép, yêu cầu vốn và tiêu chuẩn hoạt động. Cách tiếp cận từng giai đoạn này cho phép tham vấn các bên liên quan trong khi duy trì động lực hướng tới ngày triển khai tháng 1 năm 2026.